Η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης οδήγησε σε ένα νέο πακέτο ‘διάσωσης’ της Ελλάδας. Σε αυτό περιέχονται ορισμένες βασικές βελτιώσεις και υποχωρήσεις των πλεονασματικών χωρών οι οποίες όμως δε θεωρώ ότι είναι αρκετές ώστε να οδηγήσουν την κρίση της Ευρωζώνης σε λύση. Πιο συγκεκριμένα:

  • Αυξάνεται η διάρκεια αποπληρωμής και μειώνεται το επιτόκιο των δανείων της Ελλάδος ενώ παράλληλα προσφέρεται επιπλέον χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών της για τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα οι ίδιοι όροι καθορίζουν πλέον και τις δανειοδοτήσεις των υπολοίπων χωρών σε κρίση (Ιρλανδία, Πορτογαλία). Σίγουρα πρόκεται για ένα ιδιαιτέρως θετικό βήμα το οποίο μειώνει τις χρημαδοτικές ανάγκες της χώρας και την ετήσια επιβάρυνση λόγω τόκων (η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό επιβαρύνει το εξωτερικό ισοζύγιο) απελευθερώνοντας ρευστότητα για την Ελληνική οικονομία.
  • Το EFSF αναλαμβάνει το ρόλο να παρεμβαίνει στη δευτερογενή αγορά για τη διόρθωση ανισορροπιών (αν και η διαδικασία φαίνεται αρκετά γραφειοκρατική). Εφόσον η παρέμβαση του είναι αρκετά ισχυρή θα λειτουργήσει ιδιαίτερα θετικά καθώς η μείωση των απαοδόσεων και η ύπαρξη του ώς ‘εγγυητή συγκεκριμένων αποδόσεων και buyer of last resort’ θα αποφορτίσει την πίεση στη δευτερογενή αγορά τίτλων.
  • Δημιουργείται ένα σχέδιο ‘Μάρσαλ’ για την Ελλάδα οι λεπτομέρειες του οποίου όμως δεν έχουν καθοριστεί. Εφόσον υπάρξει ισχυρή χρηματοδότηση επενδύσεων παράλληλα με τη ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ (με μείωση της εθνικής συμμετοχής) τα αποτελέσματα της δημοσιονομικής προσαρμογής θα εξισορροπηθούν απο τις αυξημένες επενδύσεις χωρίς να αφαιρείται εισόδημα απο την Ελληνική οικονομία.
  • Ενεργοποιείται ουσιαστικά υποχρεωτική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με haircut περίπου 20% στην παρούσα αξία των ομολόγων με ταυτόχρονη ενεργοποίηση της ΕΚΤ ώστε το τραπεζικό σύστημα να μην υποστεί βλάβη ρευστότητας απο αυτή την ‘επιλεκτική χρεοκοπία’. Παρότι σε μεγάλο βαθμό η συμμετοχή αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αναγκαία η επισημοποίηση της δημιουργεί προηγούμενο. Ανεξαρτήτως τυχόν δηλώσεων για ‘ειδική Ελληνική περίπτωση’ η πραγματικότητα είναι ότι δημόσιο χρέος χώρας μέλους του Ευρώ υπέστει απομείωση. Πλέον δεδομένα τα χρέη των χωρών μελών δεν είναι ‘close substitute’ το ένα του άλλου (αυτό ήδη συμβαίνει στις συναλλαγές παροχής ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα απο την ΕΚΤ καθώς τα κρατικά ομόλογα της Ελλάδας δε γινόταν δεκτά στην ονομαστική τους αξίας) και θα ενσωματωθεί αντίστοιχο ρίσκο στις περιπτώσεις χωρών που βρίσκονται σε δυσκολία. Κάτι τέτοιο μάλλον θα εμβαθύνει την κρίση χρέους σε άλλες χώρες παρά θα την αποτρέψει.
  • Η δημοσιονομική προσαρμογή των υπολοίπων χωρών συνεχίζεται και εμβαθύνεται. Πλέον η ομάδα της Ελλάδας, Ιρλανδίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιταλίας (ίσως και Βελγίου σύντομα) αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής οικονομίας το οποίο αυξάνει τη φορολογική επιβάρυνση με ταυτόχρονη μείωση δημοσίων δαπανών. Τα αποτελέσματα θα είναι πιθανότατα η μείωση της οικονομικής ανάπτυξης με αύξηση του κινδύνου συνολικής ύφεσης στην Ευρωζώνη (ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με αναιμική ανάπτυξη στις ΗΠΑ και τυχόν προβλήματα στην Κίνα).
  • Τo EFSF φαίνεται να ενδυναμώνεται ώστε να μπορεί να παρέχει μεγαλύτερη υποστήριξη στην κρίση με την ΕΚΤ να επιστρέφει στο ρόλο ελέγχου τιμών. Το πρόβλημα όμως είναι ότι το EFSF δεν έχει την ουσιαστική υποστήριξη της ΕΚΤ αλλά βασίζεται μόνο στην παροχή εγγυήσεων απο τα κράτη μέλη. Έτσι τυχόν εμβάθυνση της κρίσης με τη δημιουργία ανάγκης παρέμβασης σε μεγαλύτερες αγορές όπως της Ισπανίας ή/και της Ιταλίας δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα καθώς οι αντίστοιχες χώρες δε θα μπορούν να συμμετάσχουν στη ‘διάσωση’ τους. Ήδη το επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας που συμφωνήθηκε (3,5%) είναι μικρότερο απο το επιτόκιο δανεισμού των χωρών αυτών στην πρωτογενή αγορά! Ιταλία και Ισπανία αποτελούν το 30% του EFSF. Τυχόν ανάγκη διάσωσης τους με άλλα λόγια θα αυξήσει κατακόρυφα τη συμμετοχή των υπολοίπων χωρών (κυρίως Γαλλίας, Ολλανδίας, Γερμανίας) και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και την αξιολόγηση τους ΑΑΑ ενώ παράλληλα το επιτόκιο δανεισμού είναι πιθανό να είναι υψηλό. Χωρίς λοιπόν ουσιαστική κεντρική έκδοση χρέους με την υποστήριξη της ΕΚΤ το σχήμα του EFSF είναι δυνατό να αποτύχει τη στιγμή που θα είναι περισσότερο αναγκαίο.

Συνολικά η Ευρώπη έκανε ορισμένα επιπλέον βήματα αλλά η τελική λύση θα έρθει μόνο μέσω της ενεργοποίησης της ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά, την κεντρική έκδοση χρέους (με υποστήριξη απο την κεντρική τράπεζα) και τη δημιουργία ουσιαστικού πακέτου επενδύσεων προς τις χώρες του Νότου.

ΥΓ: Απο ότι φαίνεται η ενεργοποίηση των νέων δυνατοτήτων του EFSF απαιτεί συμφωνία των κοινοβουλίων και θα συμβεί κάποια στιγμή μέσα στο 2011. Με αυτούς τους ρυθμούς είναι δεδομένο ότι η Ευρωζώνη θα συρθεί πάλι πίσω απο τις εξελίξεις στην αγορά ομολόγων.