Με δεδομένη τη βαθιά ύφεση στην Ελληνική οικονομία το 2011, είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε λίγο αναλυτικά τους εθνικούς λογαριασμούς. Απο το 2005 λοιπόν μέχρι σήμερα τα δεδομένα έχουν ώς εξής:

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Εισαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών

61.327

69.833

78.556

85.956

69.502

67.711
Εξαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών

43.697

47.536

51.441

55.528

44.286

48.239
Επενδύσεις

38.471

43.078

49.657

48.606

37.845

33.504
Κατανάλωση

173.978

190.518

204.532

218.739

222.388

216.141
Ιδιωτική Κατανάλωση

138.789

150.213

159.736

171.200

169.228

169.208
Δημόσια Κατανάλωση

33.225

37.363

41.830

44.155

49.740

43.391
ΑΕΠ

194.819

211.300

227.074

236.917

235.017

230.173
Εισαγωγές (% ΑΕΠ)

31,48

33,05

34,59

36,28

29,57

29,42
Εξαγωγές (% ΑΕΠ)

22,43

22,5

22,65

23,44

18,84

20,96
Επενδύσεις (% ΑΕΠ)

19,75

20,39

21,87

20,52

16,1

14,56
Κατανάλωση (% ΑΕΠ)

89,3

90,16

90,07

92,33

94,63

93,9
Εισαγωγές πλην πετρελαιοειδών (% ΑΕΠ)

18,82

18,22

19,71

19,74

15,88

14,68
Εξαγωγές πλήν πετρελαιοειδών (% ΑΕΠ)

6,87

6,78

6,65

6,57

5,58

6,31
Επενδύσεις – Εισαγωγές (πλην πτρ) % ΑΕΠ

0,93

2,17

2,16

0,78

0,22

-0,12
Εισαγωγές πετρελαιοειδών (% ΑΕΠ)

4,67

5,79

4,74

6,83

5,31

5,99
Εισαγωγές Υπηρεσιών (% ΑΕΠ)

7,99

9,04

10,14

9,71

8,38

8,75
Εξαγωγές Υπηρεσιών (% ΑΕΠ)

14,87

14,7

15,1

15,87

12,6

13,9

Η επισκόπηση τους οδηγεί σε ορισμένα αρκετά σαφή συμπεράσματα:

  • Παρατηρείται μία πολύ μεγάλη μείωση στις επενδύσεις στην οικονομία η οποία συνολικά στο διάστημα 2009-2010 φτάνει τα 15 δις € (6,5% του ΑΕΠ του 2010).
  • Η κατανάλωση αυξάνει τη συμμετοχή της, ιδιαίτερα το 2009 λειτουργώντας ώς αντίβαρο στην μείωση των επενδύσεων. Το 2009 η αυξημένη κατανάλωση οφείλεται στην δημοσιονομική επέκταση με αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης ενώ το 2010 η ιδιωτική κατανάλωση δείχνει ισχυρά σημάδια αντίστασης με τη δημόσια κατανάλωση να πέφτει θύμα της προσπάθειας δημοσιονομικής εξυγίανσης με μείωση κοντά στα 6,5 δις €. Η δημόσια κατανάλωση φαίνεται να είναι ο παράγοντας που ερμηνεύει τη διαφορά μεταξύ της ύφεσης 2% του 2009 και της βαθύτερης πτώσης 4,5% το 2010. Τα πιο σημαντικά συμπεράσματα πάντως βρίσκονται στο εξωτερικό ισοζύγιο.
  • Μακροπρόθεσμα οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών φαίνονται να κινούνται στα επίπεδα του 22 – 24%. Το 2010 οι εξαγωγές επανέρχονται στα επίπεδα του 21%. Παράλληλα οι εξαγωγές αγαθών πλήν πετρελαιοειδών δείχνουν να έχουν ένα πολύ στενό όριο διακύμανσης ανάμεσα στο 6 – 7% του ΑΕΠ ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών (που είναι και το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της χώρας) κινούνται στο 15% με το μέγεθος του 2010 να είναι κοντά στο 14%. Γενικά το 2009 φαίνεται να είναι μία χρονιά πολύ βαθιάς ύφεσης (πτώση επενδύσεων 4,5%, πτώση εξαγωγών υπηρεσιών 3% και πτώση εξαγωγών αγαθών πλην πετρελαιοειδών 1%) η οποία δε φάνηκε μόνο λόγω της δημοσιονομικής επέκτασης. Η πτώση στις εξαγωγές εξηγείται απο την ύφεση 4% που έπληξε την Ευρώπη το 2009 (ο βασικός εμπορικός εταίρος της Ελλάδας). Το πώς συνδέεται η εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση δεν είναι προφανές καθώς το μέγεθος της εξαρτάται απο αρκετούς παράγοντες όπως το διαθέσιμο εισόδημα απο εξαγωγές, τις επενδύσεις και τις δυνατότητες σύναψης νέων δανείων. Με δεδομένη την ισχυρή μείωση των επενδύσεων τη διετία 2009 – 2010 (η οποία λογικά συνεχίζεται και μέσα στο 2011) είναι λογικό να υποτεθεί ότι η παραγωγική ικανότητα της οικονομίας δύσκολα αυξήθηκε σε αυτό το διάστημα, αν δεν μειώθηκε κιόλας. Έτσι, προκύπτει ότι οι εξαγωγικές ικανότητες της εθνικής οικονομίας βρίσκονται στο 8% για προϊόντα (αν προστεθούν και τα πετρελαιοειδή) και 15% για υπηρεσίες, σε σύνολο 23% (σε σχέση με το 21% του 2010). Τυχόν υποκατάσταση εγχώριας κατανάλωσης με εξαγωγές πιθανότατα δε θα οδηγήσει σε βελτίωση του ποσοστού καθώς απλώς θα αντικαταστήσει μία πηγή εισοδήματος με άλλη.
  • Σε ότι αφορά τις εισαγωγές κατ’ αρχήν φαίνεται πολύ στενή σύνδεση της μείωσης των εισαγωγών αγαθών πλήν πετρελαιοειδών με την μείωση των επενδύσεων. Αν ισχύει αυτό το σενάριο τότε δεν προκύπτει κάποια βελτιωση εισοδήματος λόγω μείωσης εισαγωγών ενώ παράλληλα δε δημιουργείται παραγωγικό κεφάλαιο στην οικονομία. Τυχόν επιστροφή στο μέλλον των επενδύσεων σε υψηλότερα μεγέθη άνω του 20% του ΑΕΠ θα οδηγήσουν και τις εισαγωγές αυτές στα επίπεδα του >20%. Παράλληλα, η εισαγωγή υπηρεσιών δείχνει και αυτή να κινείται σε ένα στενό φάσμα ανάμεσα στο 8 – 10% με το μέγεθος να έχει ήδη επιστρέψει στο 9% το 2010. Φαίνεται λοιπόν να υπάρχει ένας ισχυρός πυρήνας σχετικά σταθερών εισαγωγών υπηρεσιών, εισαγωγών πετρελαιοειδών που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό απο τις διεθνείς τιμές και εισαγωγών αγαθών που βρίσκονται σε στενή συνάφεια με τις δαπάνες επενδύσεων. Η περίοδος 2006 – 2007 όπου η επένδυση μείον τις εισαγωγές αγαθών (πλήν πετρελαιοειδών) παρουσιάζει διαφορά 2% φαίνεται ότι πλέον είναι η εξαίρεση, πιθανώς τροφοδοτούμενη απο την μεγάλη ανάπτυξη της κατανάλωσης εκείνη την περίοδο (αύξηση 15 δις € το χρόνο, σε σχέση με την αύξηση 10 δις € το χρόνο την περίοδο 2000 – 2005). Στα επίπεδα επενδύσεων του 2010 ο πυρήνας αυτός φαίνεται να έχει μέγεθος κοντά στο 30% του ΑΕΠ.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα η παραγωγική ικανότητα της οικονομίας δείχνει να έχει αυτή τη στιγμή μία τάση για εξωτερικό έλλειμμα στα επίπεδα του 6 – 7% (θεωρώ ότι το ισοζύγιο αγαθών/υπηρεσιών θα ισορροπήσει σε αυτά τα επίπεδα το 2011). Αν μάλιστα επανέλθει η επενδυτική ορμή στην οικονομία τότε είναι εξαιρετικά πιθανό ότι το έλλειμμα θα αυξηθεί στο 9 – 10%. Με δεδομένα ότι η ιδιωτική πιστωτική επέκταση είναι αρνητική και η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να καλύπτει και τις πληρωμές τόκων του δημόσιου χρέους προς το εξωτερικό (που βρίσκονται στα επίπεδα του 4% του ΑΕΠ) η άσκηση της μείωσης του δημοσίου ελλείμματος κάτω απο το 10% το 2011 γίνεται εξαιρετικά δύσκολη ενώ γίνονται πλέον σαφή τα πραγματικά προβλήματα στην επίτευξη του στόχου. Iδιαίτερα τη στιγμή που η τάση για αποταμίευση των νοικοκυριών (με δεδομένη την ανεργία και τη φορολογική επιδρομή) είναι εξαιρετικά ισχυρή. Η επιτυχία του εξαρτάται απο τις συνολικές εισροές απο το εξωτερικό (ΕΕ για χρηματοδότηση δράσεων ΕΣΠΑ κτλ), την μείωση των πληρωμών τόκων και την πραγματική μείωση της αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα τη στιγμή που το συνολικό βάρος του ιδιωτικού χρέους είναι εξαιρετικά υψηλό, άνω του 110% του ΑΕΠ. Άλλη περίπτωση είναι καταστροφή μέρους της ζήτησης στην οικονομία μέσω σκληρών μειώσεων στα εισοδήματα του δημοσίου τομέα και εκτεταμένων απολύσεων, κάτι όμως που δε δείχνει ότι μπορεί να απελευθερώσει κάποια κρυμμένη δύναμη στην οικονομία. Αν τολμούσα μία πρόβλεψη θα ήταν ότι το δημόσιο έλλειμμα δεν πρόκειται να πέσει κάτω απο το 9% στο τέλος του 2011.

Να σημειώσω πάντως ότι η ανάλυση αυτή είναι αναγκαστικά βασισμένη στο παρελθόν και λογιστική. Δεν έχει τρόπο να προσδιορίσει αν μία επένδυση γίνεται πάνω σε νέες αποθηκές και Mall ή σε νέα εξαγωγικά εργοστάσια και ξενοδοχεία.Βασίζεται στην κίνηση των μεγεθών στα προηγούμενα χρόνια για να προσδιορίσει τις πιθανές κινήσεις στο μέλλον. Η Ελληνική οικονομία όμως φαίνεται να παρουσιάζει πρώτα και κύρια επενδυτικό έλλειμμα. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αποδεχτούν ότι αναγκαστικά θα βάλουν το χέρι στην τσέπη: Είτε για την προώθηση ισχυρών επενδυτικών σχεδίων στην Ελλάδα (νέο σχέδιο Μάρσαλ), είτε για την κάλυψη των ζημιών στις τράπεζες τους απο ένα μεγάλο Ελληνικό haircut/default.