Ο Steve Keen είναι απο τους λίγους οικονομολόγους ο οποίος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο επίπεδο του χρέους σε μία οικονομία (οι περισσότεροι οικονομολόγοι απλώς θεωρούν ότι ο ένας δανείζει τον άλλο μέσω των τραπεζών οπότε ‘for each debtor there is a creditor’) και ακόμα περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται. Θεωρεί λοιπόν ότι στην πραγματικότητα (απο την μεριά των εισοδημάτων):
Aggregate Demand = GDP + Change in Debt
Έτσι μία μεγάλη αλλαγή στην πιστωτική επέκταση (θετική ή αρνητική) θα διαμορφώσει αντίστοιχες συνθήκες στην πραγματική οικονομία (ακόμα και αν αρχικά το επιπλέον χρέος χρησιμοποιηθεί για κερδοσκοπικούς ή εισαγωγικούς λόγους τελικά μεταβάλλει την πραγματική ζήτηση στην οικονομία). Μία εξέταση ακριβώς αυτού του παράγοντα κάνει κάτι παραπάνω απο σαφές πόσο ισχυρή ήταν η κρίση του 2008 στις ΗΠΑ (αλλά και πόσο μεγάλη ήταν η αρχική πιστωτική φούσκα που δημιουργήθηκε μετά το 2001):
Θεώρησα σκόπιμο να εξετάσω και την Ελληνική περίπτωση απο μία τέτοια σκοπιά. Έτσι λοιπόν προκύπτει το παρακάτω διάγραμμα. Περιλαμβάνει το ΑΕΠ της χώρας, την μεταβολή στο ιδιωτικό χρέος και την μεταβολή στο ιδιωτικό χρέος σύν την μεταβολή του χρέους της Γενικής κυβέρνησης. Το τελευταίο δεν είναι το δημόσιο χρέος αλλά άλλου τύπου χρέη της κεντρικής κυβέρνησης, των ΟΤΑ και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.
Όπως βλέπουμε λοιπόν, σταδιακά μέχρι το 2008 η μεταβολή του ιδιωτικού χρέους διογκώνονταν δημιουργώντας επιπλέον ζήτηση στην οικονομία ενώ το 2009 η ζήτηση αυτή κατάρρευσε. Μόνο ο δημόσιος δανεισμός (τόσο αυτός που περιλαμβάνεται στα στοιχεία της Χρηματοδότησης της ΤτΕ, όσο και οι εκδόσεις ομολόγων/χρέους) ήταν αυτός ο οποίος σταθεροποίησε την κατάσταση. Αν δεν είχε υπάρξει, ο μηδενισμός της ιδιωτικής ζήτησης για νέο χρέος θα είχε σίγουρα επιφέρει πολύ ισχυρές υφεσιακές πιέσεις στην οικονομία.
2 Σχόλια
Comments feed for this article
15 Νοεμβρίου, 2011 στις 12:59
Boxer
Δεν εβγαλα καποιο συμπερασμα απο αυτο… αυτο που καταλαβαινω ειναι πως η υφεση στο ΑΕΠ ηταν μικρη , η μειωση της πιστωτικης επεκτασης του ΙΤ ηταν μεγαλη , η πραγματικη υφεση ηταν καπου στη μεση λογω της κρατικης επεκτασης… υπαρχει και κατι αλλο ;
15 Νοεμβρίου, 2011 στις 13:15
kkalev
Το διάγραμμα αναγκαστικά ενσωματώνει συγκεκριμένα μέρη της συνολικής ζήτησης στην οικονομία. Δεν ενσωματώνει την πλήρη δημόσια ζήτηση (η οποία κατα κύριο λόγο προήλθε απο την επέκταση του δημόσιου δανεισμού ο οποίος δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία χρηματοδότησης της ΤτΕ). Ούτε την εξέλιξη της εξωτερικής ζήτησης, η οποία το 2009 παρουσίασε μία πολύ μεγάλη μείωση λόγω της ύφεσης ύψους 4% στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα ισχυρή μείωση των εξαγωγών (περίπου 4,5%).
Γενικότερα η εξέλιξη της ιδιωτικής πιστωτικής επέκτασης και της εξωτερικής ζήτησης (σε κάποιο βαθμό αυτά είναι συνδεδεμένα καθώς οι επενδύσεις εξαρτώνται απο τη συνολική καταναλωτική ζήτηση) ήταν εξαιρετικά αρνητική το 2009, σχεδόν 20% του ΑΕΠ συνολικά. Είναι νομίζω σαφές ότι το μέγεθος της ύφεσης του 2009 ήταν μία τάξη μεγέθους χαμηλότερη και είχε να κάνει με την πολύ μεγάλη επέκταση του δημόσιου δανεισμού τη χρονιά εκείνη.