Το έλλειμμα του συνταξιοδοτικού

Όπως είναι ήδη αρκετά σαφές το ΔΝΤ θεωρεί απαραίτητη μια δημοσιονομική μεταρρύθμιση η οποία θα περιλαμβάνει την μείωση του αφορολόγητου ορίου ώστε μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού να πληρώνει φόρους και την εφαρμογή του νέου πλαισίου υπολογισμού συντάξεων και για τις τρέχουσες συντάξεις ώστε να μειωθεί το έλλειμμα του συνταξιοδοτικού.Έχω ήδη κάνει ορισμένα σχόλια πάνω στις δύο αυτές προτάσεις σε προηγούμενη ανάρτηση. Στο σημερινό κείμενο θα ήθελα να κοιτάξω λίγο πιο διεξοδικά το ζήτημα του ελλείμματος του συνταξιοδοτικού.

Με βάση λοιπόν το ΔΝΤ, το έλλειμμα αυτό βρίσκεται στο 11% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2,5% στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο υπολογισμός του γίνεται ως συντάξεις μείον εισφορές και άλλα έσοδα. Ένα αρχικό ζήτημα είναι το γεγονός ότι το ΔΝΤ χρησιμοποιεί στοιχεία για το 2015 σε ότι αφορά την Ελλάδα και για το 2013 σε ότι αφορά την υπόλοιπη Ευρώπη. Αποτέλεσμα είναι να μη λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις από τότε σε σχέση με εισφορές, επίπεδο συντάξεων και πλήθος συνταξιούχων.

Σε κάθε περίπτωση, στα πλαίσια της τελευταίας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης το σύνολο των συντάξεων πληρώνεται πλέον από τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Ανάμεσα τους και οι συντάξεις του δημοσίου για τις οποίες το δημόσιο πληρώνει πλέον εργοδοτικές εισφορές ενώ το υπόλοιπο τμήμα των εξόδων εμφανίζεται ως αυξημένες μεταβιβάσεις προς τον ΕΦΚΑ αντί για κρατικές δαπάνες. Κατά συνέπεια το ποσό που εμφανίζεται στον Κοινωνικό Προϋπολογισμό του 2017 ως μεταβιβάσεις στον ΕΦΚΑ είναι και το ποσό το οποίο θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί σε τυχόν συγκρίσεις με άλλες χώρες.

Όπως είναι σαφές το ποσό αυτό είναι ίσο με περίπου 14,7 δις €. Με βάση το ΑΕΠ του 2017 το οποίο προβλέπει το ΔΝΤ ως ποσοστό του ΑΕΠ το παραπάνω ποσό είναι ίσο με περίπου 8%. Βλέπει λοιπόν κάποιος ότι ήδη το μέγεθος το οποίο εμφανίζει το ΔΝΤ στις αναλύσεις του είναι πολύ διαφορετικό από αυτό το οποίο θα επιτευχθεί το 2017 ενώ δεν έχω δει κάπου ανάλυση για το πώς η τρέχουσα νομοθεσία θα μεταβάλει σταδιακά τις πληρωμές συντάξεων (λόγω εισόδου συνταξιούχων με συντάξεις υπολογισμένες με τη νέα νομοθεσία).

Στο προηγούμενο άρθρο είχα αναφερθεί στην επίδραση του οικονομικού κύκλου στο συνταξιοδοτικό. Θα κάνω το ίδιο και τώρα με λίγο διαφορετική μεθοδολογία. Από τα ετήσια στατιστικά στοιχεία του ΙΚΑ μπορεί να δει κάποιος ότι οι εισφορές καταποντίστηκαν από περίπου 11,5 δις € το 2010 σε 5 δις € το 2016:

Μία lay man’s κυκλική προσαρμογή που μπορεί να πραγματοποιήσει κάποιος είναι:

nominal output gap * adjusted wage share * 20% εισφορά.

Με βάση αυτή τη φόρμουλα προκύπτει μία κυκλική επίδραση στις εισφορές κοντά στο 1% του ΑΕΠ. Ένα απλό τεστ για το κατά πόσο τα αποτελέσματα είναι λογικά είναι απλά να υπολογιστούν οι απώλειες σε εισφορές μεταξύ 2010 και 2016 που θα είναι περίπου ίσες με:

Μεταβολή ονομαστικού ΑΕΠ * adjusted wage share * 20% εισφορά

Με διαφορά περίπου 50 δις € σε ΑΕΠ  και adjusted wage share 50% οι απώλειες είναι κοντά 5 δις €, ένα αρκετά λογικό αποτέλεσμα.

Κοιτώντας μάλιστα κάποιος τα adjusted wage shares της Ελλάδας και της Ευρώπης θα παρατηρήσει ότι αυτό είναι 50% στην Ελλάδα αλλά 55% στην Ευρώπη, πιθανότατα λόγω της μεγαλύτερης παρουσίας αυτοαπασχολούμενων στη χώρα μας. Η απλή φόρμουλα που χρησιμοποιήθηκε πριν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δομικά οι εισφορές στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι 1% του ΑΕΠ μικρότερες από την υπόλοιπη Ευρώπη, για παρόμοιους συντελεστές εισφορών.

Ένα τελευταίο ζήτημα που θα πρέπει να θιχτεί είναι το γεγονός ότι σημαντικό τμήμα της κρατικής χρηματοδότησης αφορά συγκεκριμένα τον ΟΓΑ ο οποίος παρουσιάζει μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ εισφορών και συντάξεων. Αναφορές στον τύπο παρουσιάζουν το επίπεδο της χρηματοδότησης στα 3,3 δις € ή κοντά 2% του ΑΕΠ. Προφανώς η προοπτική μείωσης συντάξεων στο ΙΚΑ και στον ΟΑΕΕ για να καλυφθεί η χρηματοδότηση προς τον ΟΓΑ είναι προβληματική, τουλάχιστον από πλευράς κοινωνικής δικαιοσύνης.

Συνολικά λοιπόν παρατηρούμε ότι κατ’ αρχήν το πραγματικό επίπεδο του ελλείμματος στο συνταξιοδοτικό σύστημα κινείται στα επίπεδα του 8% του ΑΕΠ και όχι 11% όπως αναφέρει το ΔΝΤ στις αναλύσεις του. Από εκεί και πέρα ένα 2% αφορά συγκεκριμένα τον ΟΓΑ ενώ πολύ απλοί υπολογισμοί υποδεικνύουν ότι 1% είναι κυκλικό (και θα πάψει να υφίσταται μόλις κλείσει το output gap της Ελληνικής οικονομίας) και 1% αποτέλεσμα της διαφορετική δομής της Ελληνικής οικονομίας. Οι αναλύσεις για το συνταξιοδοτικό λοιπόν και πολύ περισσότερο οι ενέργειες στις οποίες αυτές θα οδηγήσουν θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτά τα δεδομένα.