Μιας και το ΠΝ βρίσκεται σε διαδικασία επιλογής της μελλοντικής φρεγάτας του και η συζήτηση για το μείγμα οπλισμού και προσανατολισμού του πλοίου (φρεγάτα πολλαπλών ρόλων vs φρεγάτα AAW) έχει ανάψει θα επιχειρήσω να προσφέρω και εγώ ορισμένες σκέψεις. Μιας και δεν είμαι στρατιωτικός αλλά μηχανικός η ανάλυση μου θα είναι ανάλυση μηχανικού.

Κατ’ αρχάς, όποιο πλοίο και αν επιλέξει το ΠΝ είναι σαφές ότι οι πόροι Α/Α περιοχής θα είναι οι πλέον πολύτιμοι και περιορισμένοι. Η φρεγάτα που θα επιλεγεί θα διαθέτει πιθανότατα πυροβόλο Strales, σύστημα RAM (αναχορηγίας 21 βλημάτων), βλήματα Α/Α μέσου βεληνεκούς (πχ ESSM) σε μεγάλη ποσότητα (ένας 8-πλος εκτοξευτής Mk-41 με quad-packed ESSM θα έχει φόρτο 32 βλημάτων) αλλά μικρότερη ποσότητα βλημάτων Α/Α περιοχής. Έτσι ο κύριος όγκος Α/Α πυρός θα είναι διαθέσιμος σε μικρές και μέσες αποστάσεις.

Κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο ορίζοντας ραντάρ του πλοίου (ανεξαρτήτως ισχύος και τεχνολογίας του κύριου αισθητήρα) περιορίζεται σημαντικά λόγω του χαμηλού ύψους (από την επιφάνεια της θάλασσας) στο οποίο είναι τοποθετημένος. Έτσι λοιπόν, αναλόγως του ύψους πτήσης του στόχου, ο ορίζοντας ραντάρ θα έχει ως εξής:

Βλέπει λοιπόν κάποιος ότι σε χαμηλά ύψη πτήσης ο ορίζοντας ραντάρ είναι πολύ μικρότερος της εμβέλειας των Α/Α πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς όπως ο Aster-30 (120 χλμ) και ο SM-2ER (160 χλμ). Κατά συνέπεια, ένα αντίπαλο μαχητικό μπορεί να αποφύγει τον εγκλωβισμό και την εμπλοκή με πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς εκτελώντας βύθιση και πτήση σε χαμηλό υψόμετρο εφόσον βρίσκεται σε αποστάσεις άνω των 70-80 χιλιομέτρων. Παράλληλα ο περιορισμός αυτός συνεπάγεται ότι ένα προφίλ πτήσης του επιτιθέμενου αεροσκάφους hi-lo-hi (με την τελική άνοδο να συμβαίνει αποκλειστικά για τη γρήγορη εξαπόλυση όπλων) προσφέρει τη δυνατότητα στοχοποίησης ακόμα και με όπλα μέσου βεληνεκούς όπως οι βόμβες SDB II (που διαθέτουν εμβέλεια 70 χιλιομέτρων εναντίον κινούμενων στόχων).

Είναι σαφές βέβαια ότι η χρήση όπλων μακρού πλήγματος όπως οι SLAM-ER ή οι SOM παρέχουν υψηλή ευελιξία και ικανότητα αποφυγής Α/Α άμυνας μέσω της εξαπόλυσης σε μεγάλες αποστάσεις και βύθισης σε χαμηλό υψόμετρο.

Οι Α/Α πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς σίγουρα αποτελούν πολύ ισχυρή απειλή για αργούς στόχους όπως τα UAV και τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας αλλά χρειάζονται τη «συνεργασία» στόχων όπως τα μαχητικά. Δημιουργούνται λοιπόν ορισμένα ζητήματα:

  • Αξίζει η εμπλοκή στόχων μαχητικών σε μεγάλες αποστάσεις οι οποίοι μπορούν να αποφύγουν τον εγκλωβισμό με βύθιση σε χαμηλά ύψη παρότι αποτελούν απειλή για εκτόξευση SDB II (με αποτέλεσμα ένα μαχητικό να δημιουργήσει πολλαπλές απειλές εναντίον του πλοίου);
  • Τη στιγμή που οι Τούρκοι διαθέτουν δεκάδες UAV τύπου Bayraktar (τα οποία μπορούν να εμπλέξουν τους στόχους τους μόνο από κοντινές αποστάσεις) αξίζει η εμπλοκή τους με ακριβούς και σπάνιους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ή θα τους επιτραπεί η προσέγγιση σε μικρότερη απόσταση (που μπορεί να επιτρέψει την μετάδοση δεδομένων στοχοποίησης σε άλλες εχθρικές πλατφόρμες);
  • Ποιες είναι οι πραγματικές δυνατότητες εμπλοκής μαχητικών με όπλα μακρού πλήγματος όπως οι SLAM-ER και SOM οι οποίοι μπορούν να εκτοξευτούν από αποστάσεις εκτός εμβέλειας των Α/Α όπλων;

Η βασική λύση στα παραπάνω ερωτήματα είναι η ποσότητα/όγκος πυρός. Ο διοικητής του πλοίου/στολίσκου θα πρέπει να διαθέτει επαρκή αριθμό από Α/Α όπλα μεγάλου βεληνεκούς ώστε να μη χρειάζεται να σταθμίζει τον αριθμό των διαθέσιμων πυραύλων για κάθε απειλή που εμφανίζεται. Εάν απαιτηθεί να κάνει τέτοια στάθμιση είναι πολύ πιθανό τελικά να θέσει προτεραιότητες και να αναθέσει την εμπλοκή του στόχου σε όπλα μικρότερου βεληνεκούς που είναι διαθέσιμα σε μεγαλύτερε ποσότητες (πχ ESSM).

Οι ΗΠΑ έχουν λύσει το πρόβλημα με αυτό ακριβώς τον τρόπο. Τα πλοία Α/Α περιοχής Arleigh Burke και Ticonderoga διαθέτουν τόσο μεγάλο φόρτο μάχης ώστε η κατανάλωση ενός ή δύο SM-2 δεν αποτελεί ζήτημα για τον κυβερνήτη. Κατά αυτόν τον τρόπο και ο αντίπαλος γνωρίζει ότι το πλοίο θα επιχειρήσει να τον πλήξει σε κάθε περίπτωση και επομένως απαιτείται να τροποποιήσει τα σχέδια του.

Δυστυχώς στην Ελληνική περίπτωση οι διαθέσιμες επιλογές δε δείχνουν να διαθέτουν την απαιτούμενη ποσότητα ώστε να ικανοποιηθούν οι παραπάνω απαιτήσεις. Παρότι το ίδιο το ΠΝ ήταν αρκετά διορατικό στις προδιαγραφές του ώστε να απαιτεί μεγάλους φόρτους μάχης, οι προτάσεις που είναι διαθέσιμες (και ο διατιθέμενος προϋπολογισμός) απέχουν σημαντικά από τις αρχικές προδιαγραφές.

Ο κυβερνήτης μίας φρεγάτας με 16 Aster-30 (σε αντίθεση με ένα πλοίο με 40 Aster-30) θα σκεφτεί δύο και τρεις φορές τη σκοπιμότητα της κατανάλωσης του 1/16 των διαθέσιμων Α/Α όπλων μακρού βεληνεκούς για την εμπλοκή μίας απειλής στα όρια του φακέλου του πυραύλου και του ορίζοντα ραντάρ του πλοίου. Αποτέλεσμα θα είναι είτε η εμπλοκή στόχων σε μικρότερα βεληνεκή, είτε η γρήγορη κατανάλωση σπάνιων και ακριβών πόρων εφόσον ο εχθρός κινηθεί σχετικά έξυπνα στον τρόπο με τον οποίο θα απειλήσει τα πλοία.

Το ζήτημα λοιπόν για μένα στις νέες φρεγάτες είναι ο φόρτος μάχης και ο όγκος πυρός. Δε νοείται Α/Α άμυνα περιοχής με φόρτο 16 Aster-30. Είναι προτιμότερη η επιλογή ποιοτικότερου πλοίου αποκλειστικά με ESSM παρά μίας φρεγάτας ουσιαστικά γενικής χρήσης που θα «βαφτιστεί» AAW.