Είναι πολύ ενδιαφέρον ώς άσκηση να προσπαθήσουμε να υπολογίσουμε το μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα και τις δυνατότητες που προσφέρει η ‘εμφάνιση’ της στην επίλυση των δημοσιονομικών προβλημάτων. Ας ξεκινήσουμε με ορισμένα βασικά στοιχεία:

ΑΕΠ 240 δις €
Μισθωτοί 2.000.000
Ελεύθεροι Επαγγελματίες 2.000.000
Εργατικό Δυναμικό 5.000.000
Άνεργοι 500.000
Εισόδημα μισθωτών/συνταξιούχων 73,92 δις €
Εισόδημα λοιπών φορολογούμενων 19,77 δις €
Εισόδημα νομικών προσώπων 19,4 δις €
Συντάξεις 21,73 δις €
Έσοδα 2009 49,26 δις €
Πρωτογενείς δαπάνες 2009 59,1 δις €

Πηγή: Στατιστικό δελτίο ΓΓΠΣ 2008 / Προϋπολογισμός 2010

Θα κάνουμε ανάλυση βασιζόμενοι σε βασικούς κανόνες. Θεωρώντας ότι το ΑΕΠ περιλαμβάνει και την έμμεση φορολογία, ουσιαστικά ισοδυναμεί με το εθνικό εισόδημα των φυσικών και νομικών προσώπων. Οι συντάξεις και επιδόματα ανεργίας δε λαμβάνονται υπόψη καθώς προκύπτουν μέσω των εισφορών/γενικής φορολογίας χωρίς αντίκρισμα σε παραγωγή. Με βάση τα φορολογικά στοιχεία, τα νομικά πρόσωπα έχουν (μετά την αφαίρεση των συντάξεων) περίπου 20% συμμετοχή στο φορολογητέο εισόδημα, ενώ τα φυσικά πρόσωπα 80%. Οι κρατήσεις (πριν προκύψει το φορολογητέο εισόδημα περιλαμβάνουν τα εξής):

  • ΦΠΑ στα έσοδα των εταιριών και ΕΕ (19%)
  • Ασφαλιστικές εισφορές στους μισθωτούς (40%) και τους ΕΕ (σταθερό ποσό, περίπου 10-15% του εισοδήματος τους).
  • Έμμεσους φόρους στα έσοδα εταιριών και ορισμέων ΕΕ (ας θεωρήσουμε ότι είναι επιπλέον 10%).

Έτσι λοιπόν οι μισθωτοί έχουν επιβάρυνση 40% στο εισόδημα τους, οι ΕΕ περίπου το ίδιο και οι εταιρίες 30%. Λαμβάνοντας τη διαφορα στην επιβάρυνση υπόψη οι εταιρίες θα πρέπει να έχουν συμμετοχή 30% στο ΑΕΠ και τα φυσικά πρόσωπα 70%.

Εταιρίες

240 * 30% = 72 δις €.

Έμμεση φορολογία (30%):  21,6 δις €

Φορολογητέα κέρδη: 50 δις €

Φόρος στα κέρδη (25%): 12,5 δις €

Σύνολο: 34,1 δις €

Φυσικά πρόσωπα

Με βάση τα φορολογικά στοιχεία οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι είναι 2 + 2 εκατομμύρια. Θεωρούμε ότι έχουν τουλάχιστον το ίδιο εισόδημα, διαφορετικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα εργαζόταν ώς μισθωτοί σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών.

Επίσης, το συνολικό ενεργό εργατικό δυναμικό (αφαιρώντας τους άνεργους) είναι 4,5 εκ. Το υπολοιπόμενο μισό εκατομμύριο προφανώς δεν υποβάλει δήλωση φόρου εισοδήματος καθώς έχει εισόδημα μικρότερο του αφορολόγητου. Ας θεωρήσουμε λοιπόν ότι οι εργαζόμενοι αυτοί έχουν μέσο εισόδημα 10.000€, δηλαδή 5 δις €.

240 * 70% = 168 δις € – 5 δις €, περίπου 160 δις €

Μισθωτοί: 80 δις €

Εισφορές (40%): 32 δις €

Φορολογητέο εισόδημα: 48 δις €

Μέσο εισόδημα: 24.000€

Φόρος με βάση την κλίμακα: 3.000€, σύνολο: 6 δις €

Ελεύθεροι επαγγελματίες: 80 δις €

Εισφορές (15%): 12 δις €

Έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ κτλ – 25%): 20 δις €

Φορολογητέο εισόδημα: 48 δις €

Μέσο εισόδημα: 24.000€

Φόρος με βάση την κλίμακα: 3225€μ, σύνολο: 6,5 δις €

Έτσι λοιπόν προκύπτουν τα εξής στοιχεία:

Στοιχεία Υπ. Οικονομικών Υπολογισμοί με βάση ΑΕΠ
Εισόδημα νομικών προσώπων 19,4 δις € 50 δις €
Εισόδημα ΕΕ 19,8 δις € 48 δις €
Εισόδημα μισθωτών 52,2 δις € 48 δις €
Εισφορές 44 δις €
Σύνολο εσόδων 49,3 δις € (20,5% του ΑΕΠ) 66,6δις € (27,8% του ΑΕΠ)

Όπως βλέπουμε το εισόδημα των μισθωτών που υπολογίζουμε είναι μικρότερο απο τα στοιχεία του Υπ. ΟΙΚ, κάτι που είναι θετικό για την μετριοπάθεια των υπολογισμών. Χωρίς λοιπόν να λάβουμε καθόλου υπόψη μας φορολογία επί των συντάξεων προκύπτουν 17 δις € περισσότερα έσοδα για τον προϋπολογισμό. Ακόμα και αν οι (χοντροκομμένοι) υπολογισμοί έχουν λάθος 20% τα έσοδα παραμένουν στα επίπεδα των 53,3 δις €, όσα είναι τα προϋπολογιζόμενα έσοδα του 2010.

Παράλληλα, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι εμφάνιση φοροδιαφυγής έχει ώς συνέπεια αντίστοιχη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών με συνέπεια την μείωση της απαιτούμενης συμμετοχής του κράτους μέσω επιχορήγησης των ασφαλιστικών ταμείων και επομένως μείωση του ελλείμματος.

Συμπεράσματα:

Είτε ο υπολογισμός του ΑΕΠ είναι υπερβολικός, είτε υπάρχει γενικευμένη φοροδιαφυγή σε όσους έχουν τη δυνατότητα απόκρυψης εισοδημάτων/κερδών με ύψος περίπου 60 δις € (20-25% του ΑΕΠ). Η εμφάνιση της θα είχε ώς συνέπεια την δραστική μείωση του ελλείμματος του δημοσίου με αποτέλεσμα τη δυνατότητα μείωσης της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης στην οικονομία και ορθολογικοποίησης των άμεσων και έμμεσων φόρων και των συντελεστών τους.

ΑΕΠ

240 δις €

Μισθωτοί

2.000.000

Ελεύθεροι Επαγγελματίες

2.000.000

Εργατικό Δυναμικό

5.000.000

Άνεργοι

4.500.000

Εισόδημα μισθωτών/συνταξιούχων

73,92 δις €

Εισόδημα λοιπών φορολογούμενων

19,77 δις €

Εισόδημα νομικών προσώπων

19,4 δις €

Συντάξεις

21,73 δις €